Авторитеттүү биограф Майкл Харт: “Тарыхтагы “эң улуу инсан” деген атка Мухаммед ﷺ гана татыктуу”

21- кылымдын мыкты биографтарынын бири, америкалык жазуучу Майкл Харт “100 : тарыхтагы эң таасирдүү адамдардын рейтинги” аттуу китеп жазып, дүйнөдөгү эң таасирдүү 100 адамдын ичинен 1-орунга пайгамбарыбыз Мухаммедди (САВ) койгон. Майкл Харт тарых барактарын кайрадан ачып, 28 жылдын ичинде аталган эмгегин жазып бүткөн. Аны менен бирге бул китептин үстүнөн бир нече тарыхчылар иштеген. Китеп дүйнө жүзүндө эң көп окулган бестселлерге айланды.

Майкл Харт (1932-2011)- америкалык жазуучу, астрофизик, электрондук китепти ойлоп табуучу жана “Гутенберг” долбоорунун негиздөөчүсү. Ал өзүнүн “100 : тарыхтагы эң таасирдүү адамдардын рейтинги” аттуу китебинде жалпысынан адамзат тарыхындагы таасири чоң жүз адамды тандап жазган. “Мухаммед пайгамбар диний жана диний эмес багытта эң жогорку ийгилик жарата алган тарыхтагы жалгыз адам”,- деп жүз адамдын ичинен сап башына пайгамбарыбыз Мухаммедди (САВ) койгон.

null

Майкл Харт бул китеби боюнча Лондондо лекция окуп жаткан маалда бир топ адамдар ага нааразычылыгын билдиришкен. Залда отургандар автор өзү христиан динин карманып туруп эмнеге мусулмандардын пайгамбарын 1-орунга жайгаштырып койгонун түшүндүрүп берүүсүн талап кылышкан.

Бул боюнча автор мындай деп жооп берген:

“Мухаммед 611-жылы Меккенин ортосунда туруп: “Мен Аллахтын Элчисимин”,- деп айткан. Анын бул сөзүнө ошондо 4 гана адам ишенген: жубайы, эң жакын досу жана 2 жаш бала. Андан бери 1400 жыл өтүп, бүгүнкү күндө мусулмандардын саны 1,5 миллиарддан ашты. Бул сан мындан ары да тездик менен өсө берет. Мухаммеддин калпычы болушу мүмкүн эмес. Анткени калп 1400 жыл бою уланбайт жана бул калпка 1,5 миллиард адамдын ишенип калышы акылга сыйбаган нерсе. Албетте, мен бул китептин сап башына Иисус Христосту койгум келди, анткени мен христиан дининин өкүлүмүн. Бирок адилеттүүлүктүн параметрлери менен карай келгенде мен Иисусту тандай албайт элем. 1-орунга Мухаммед гана татыктуу. Бул жыйынтыкка менин тарыхчы, биограф кесиптештерим да каршылыгын көрсөтө алышкан жок. Иисус ата болгон эмес, Мухаммед ата болгон. Иисус жубай болгон эмес, Мухаммед жубай болгон. Иисус мамлекеттик ишмер болгон эмес, Мухаммед мамлекеттик ишмер болгон. Иисус жоокер болгон эмес, Мухаммед алдыңкы саптарда салгылашкан. Иисус башкаруучу болгон эмес, Мухаммед эң чоң мамлекетти (Халифат) түптөгөн. Чындыгында, Мухаммед- диний жана коомдук деңгээлде ийгиликке жеткен тарыхтагы жалгыз адам. Мухаммед калктын төмөнкү катмарынан чыккан. Ошого карабастан, ал- дүйнөлүк алп динди негиздеп, көптөгөн ийгиликтерге жетишкен саясий лидер. Анын өлүмүнөн бери 14 кылым өтсө дагы, ааламга тийгизген таасири алигиче болуп көрбөгөндөй күчтүү ”,

-деген Майкл Харт.

%article_title%

Белгилей кетсек, тарыхтагы эң таасирдүү 100 адамдын тизмесин аныктоодо Майкл Харт адамдарды салыштыруу, эң мыктыларын табуу үчүн 32 түрдүү параметр жана категорияларды иштеп чыгышкан. Ал биографиялык эмгекти атактуулардын популярдуулугуна эмес, алардын ишмердүүлүгүнүн келечек муунга жана алдыда болчу окуяларга тийгизген таасирин эске алуу менен жайгаштырган. Баса белгилеп кетчү нерсе, Харт бул китепке реалдуу адамдардын гана биографиясын киргизген. Ошондой эле, ал кайсы бир ишмердин тарыхтагы ордун гана эмес, кайсы тарыхый кыймыл учурунда жашаганын да эске алган.

Харт бул китебиндеги пайгамбарыбыз Мухаммедге (САВ) арналган бөлүмүндө төмөнкүлөрдү жазган:

“Бул китептин көпчүлүк каармандары - маданияттын чордонунда төрөлүп, ошол жерде тарбиялангандар, же болбосо тарыхтын багытын өзгөрткөн маданияттуу эл менен чогуу жашагандар. Мухаммед болсо Аравиянын түштүгүндө жайгашкан Меккеде 570- жылы туулган. Мекке шаары ошол учурда соода- сатыктын, кол өнөрчүлүктүн жана билим берүүнүн борборунан алыс жайгашып, артта калган аймак болчу. Мухаммед 6 жашында жетим калып, кедейчиликте чоңойгон. Исламдагы маалыматтар боюнча ал сабатсыз болгон экен. Бирок, жашы кыркка чыкканда ал өзүн жеке инсан катары көрсөтө алган. Ошентип, аба-ырайы катаал араб чөлүндө чоңойгон сабатсыз жетим артта калган коомду улуу цивилизацияга айландырды. Ал- тарых боюнча өзүнүн көз карашын жеке турмушунда да бекем кармаган жалгыз башкаруучу”.

Аравиянын түндүк чыгышында Сасаниддер, түндүк батышында болсо Византия мамлекети жайгашкан эле. Арабдар аскер жагынан алардан бир топ аз болчу. Ошого карабастан, жаңы ишенимдин деми менен арабдар бүт Месопотамияны, Сирияны жана Палестинаны багындырды. 642- жылы болсо, баш ийдирилген аймактардын катарына Египет дагы кошулду. Бирок, Абу Бакр жана Умарга окшогон Мухаммеддин жакын достору жана аны ээрчигендердин жеңиши муну менен токтогон жок. 711- жылы арабдар Түндүк Африканы багындырып, Атлантика океанына чейин жеткен. Кийин Гибралтар кысыгынан өтүп, вестготтук Испанияны баш ийдирген. Жадагалса, ошол учурда мусулмандар бүтүн Европаны багындырышы мүмкүн деген ойлор дагы болгон.

null

Ошентип, пайгамбарга ишеним көрсөткөн бедуиндерден куралган аскерлер Индиянын чек арасынан Атлант океанына чейин жеткен чалкыган империя курушат. Алар багындырган аймактарда гана эмес, анын сыртында да жаңы динге ишенгендердин саны күндөн-күнгө көбөйөт. Азыркы учурда Африкада, Борбордук Азияда жана Пакистанда, Түндүк Индияда, Индонезияда миллиондогон мусулмандар жашашат”,- деп баса белгилейт Майкл Харт.

Дагы окуңуз:

Пайгамбарыбыз Мухаммеддин (САВ) тазалыгы жана сылыктыгы

Пайгамбарыбыз аялдарга кандай мамиле кылган?

Майкл Харт пайгамбарыбыз Мухаммед (САВ) тууралуу:

“Эгерде анын башкаларды багындырууда арабдарга дем бергенин эсепке алганда, аны баардык доордогу эң таасирдүү саясий жетекчи деп айта алабыз. Ал диний гана эмес, светтик да лидер боло алган. Мухаммед жок деле мындай жеңиштер болмок деп айтууга эч кандай негиз жок. Буга тарыхтагы жалгыз мисал катары 12- кылымдагы Чынгызхандын таасири алдында ишке ашкан монгол басып алууларын айта алабыз. Монголдор арабдарга караганда көп аймакты багындырышса да, азыр алар Чынгызханга чейин кандай аймакка ээлик кылган болсо, ошол эле жерде жашашат. Бирок арабдардыкы андай болгон жок. Ирактан Мароккого чейинки аймакта исламдык ишеним, жалпы тил, маданият жана тарых менен байланышкан араб мамлекеттери бар. 14 кылым ичинде аларды ар түрдүү диалекттик бөлүнүүлөрдөн сактап турган да Курандын араб тилинде жазылышы болсо керек”,

- деп айткан.

“100 : тарыхтагы эң таасирдүү адамдардын рейтинги” китеби басылып чыккандан кийин Каирдеги сыйлоо аземине катышкан Майкл Харт:

“Эгерде бул жердеги жүз саны үч жүзгө чейин узарган болсо дагы, баарыбир Мухаммед пайгамбар биринчи орунда турмак”,

- деген пикирин калтырган.

Аллахтын Элчисин (САВ) улуулугун башка диндин өкүлдөрүнүн дагы кабыл алышы- Пайгамбарыбыздын (САВ) чыныгы пайгамбарлык миссиясынын тууралыгынын бир далили. Биз болсо, бүгүнкү күндө, адамзат моралдык жана ахлактык жактан кулай турган чекке жетип, руханий караңгылыкты социалдык норма катары караган мезгилде жүрөгүбүзгө нур алып келген пайгамбарыбыз Мухаммедге (САВ) мурда болуп көрбөгөндөй муктаж абалдабыз.